Chỉ số đường huyết hạ có nguy hiểm hay không

Bên cạnh việc chỉ số đường huyết tăng cao gây nguy hiểm đối với cơ thể thì hiện tượng bị hạ chỉ số đường huyết hay còn gọi là hạ đường huyết cũng đem lại nguy hiểm không kém đối với cơ thể của chúng ta.

Hạ chỉ số đường huyết là gì?

Hạ chỉ số đường huyết là một tình trạng đặc trưng bởi mức thấp nhất của lượng đường trong máu (glucose) , nguồn năng lượng chủ yếu của cơ thể. 

Đừng Bỏ Lỡ

1 số điều cần lưu ý về chỉ số đường huyết ở người bị tiểu đường

9 phương pháp giúp bệnh nhân giảm chỉ số HbA1c

Hạ đường huyết thường liên quan với việc chữa trị bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, nhiều tình trạng bệnh lý cũng có thể gây hạ đường huyết ngay ở cả người không mắc tiểu đường. Hạ chỉ số đường huyết không phải là bệnh lý. Nó cũng là dấu hiệu báo động của một vấn đề sức khỏe. 

Sơ cứu hạ đường huyết là biện pháp ngay lập tức giảm lượng glucose trong máu về mức bình thường – khoảng 70-100 mg/dl. Bằng một số loại thức ăn có đường hay thuốc viên. Quá trình điều trị dài hạn đòi hỏi việc chẩn đoán và xác định những nguyên nhân chính của hạ đường huyết.

Triệu chứng của hạ chỉ số đường huyết

Cơ thể bạn cần một nguồn cung cấp đường (glucose) ổn định để thực hiện chức năng này. Nếu mức glucose trở nên quá thấp, đặc biệt trong chứng hạ chỉ số đường huyết. Tình trạng này sẽ tác động đến chức năng của cơ thể: 

• Nhầm lẫn, hành động khác thường hay cả hai. Chẳng hạn như không có năng lực để thực hiện các công việc hoặc nhiệm vụ bình thường 
•  Rối loạn thị lực bao gồm nhìn mờ và mù mắt 
•  Động kinh
•  Mất trí nhớ

Chỉ số đường huyết hạ xuống thấp cũng có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng khác như:

• Nhịp tim đập nhanh 
• Cơ thể run rẩy 
•  Lo lắng, hồi hộp
•  Đổ mồ hôi 
•  Đói lả người 
•  Cảm giác nóng rát trong miệng

Tuy nhiên những dấu hiệu và triệu chứng trên không phải là đặc trưng duy nhất của hạ chỉ số đường huyết. Chúng có thể xảy ra bởi nhiều nguyên nhân khác. Lấy mẫu máu tĩnh mạch nhằm xác định lượng đường trong máu vào thời điểm diễn ra những dấu hiệu và triệu chứng. Là cách duy nhất có thể khẳng định được việc chỉ số đường huyết hạ có phải là nguyên nhân hay không.

Cần đi khám bác sĩ khi nào?

Tìm sự giúp đỡ của bác sĩ ngay lập tức nếu:

• Bạn có những triệu chứng của hạ chỉ số đường huyết. Hạ đường huyết, nếu được xác nhận, có thể là dấu hiệu của một bệnh nghiêm trọng.
• Bạn bị bệnh tiểu đường và các dấu hiệu sớm của hạ đường huyết không được cải thiện bằng ăn uống hoặc dùng viên đường.
• Tìm sự giúp đỡ khẩn cấp nếu một người nào đó bạn biết bị bệnh tiểu đường hoặc từng nhiều lần bị hạ đường huyết rơi vào tình trạng mất ý thức.

>> Xem thêm: Chỉ số đường huyết hiển thị bao nhiêu thì bị tiểu đường?

>> Có thế bạn muốn biết: Tại sao phải xét nghiệm chỉ số HbA1c

Nguyên nhân của việc hạ chỉ số đường huyết 

Hạ chỉ số đường huyết xảy ra khi lượng đường (glucose) trong máu xuống rất thấp. Có một số nguyên nhân để điều này không diễn ra. Phổ biến nhất là những phản ứng phụ của một số loại thuốc thường dùng trong chữa bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, để biết chính xác chỉ số đường huyết hạ thấp diễn ra như thế nào. Bạn cần phải biết cơ thể điều khiển quá trình sản xuất, chuyển hóa và tích trữ đường ra làm sao.

Điều chỉnh lượng đường trong máu

Trong quá trình chuyển hoá, cơ thể phá vỡ một số carbohydrate trong thức ăn – bao gồm khoai tây, lúa gạo, ngũ cốc, hoa quả và những sản phẩm từ sữa – trở thành nhiều loại đường khác nhau. Một trong các phân tử đường này là glucose, nguồn năng lượng chủ yếu cho cơ thể. Glucose được bài tiết vào máu sau khi tiêu hoá. Nhưng nó không thể được đưa vào nhân của tất cả mọi tế bào trong cơ thể nếu như không có sự hỗ trợ của insulin – một hormone được tạo thành từ tuyến tuỵ. 

Khi mức glucose trong máu cao hơn, nó sẽ báo hiệu đến các nhân (thường là tế bào beta) của tuyến tụy, ở phía sau dạ dày, làm tăng sản xuất insulin. Insulin sẽ “mở khóa” một số mô, để glucose đi qua và trở thành năng lượng cho những tế bào cần thiết khi làm việc thông thường. Lượng glucose dư thừa sẽ được lưu giữ trong gan và cơ bắp dưới dạng glycogen. Quá trình trên làm ổn định lượng glucose trong máu và ngăn chặn không để nó lên cao nữa. Khi lượng đường trong máu về ổn định thì việc sản xuất insulin từ tuyến tuỵ cũng sẽ chấm dứt. 

Nếu bạn không ăn trong nhiều giờ và lượng glucose trong máu mất đi. Một hormone khác từ tuyến tụy, còn gọi là glucagon sẽ “báo hiệu” đến gan để làm tan những glycogen. Được lưu trữ từ lâu sau sẽ đưa glucose trở lại với máu. Điều này sẽ giúp lượng đường trong máu giữ dưới ngưỡng an toàn cho đến khi bạn ăn uống trở lại. 

Ngoài gan phá vỡ glycogen ra glucose. Cơ thể cũng có khả năng giải phóng glucose thông qua một quá trình gọi là gluconeogenesis. Quá trình này xảy ra phổ biến trong gan. Nhưng cũng có trong thận, vì nó còn sản sinh thêm nhiều chất tiền thân khác nữa của glucose.

Nguyên nhân làm chỉ số đường huyết bị hạ khi mắc bệnh tiểu đường.

Nếu bạn mắc tiểu đường, tác dụng của insulin lên tế bào bị giảm sút nghiêm trọng. Vì tuyến tụy không tiết đủ insulin (bệnh tiểu đường loại 1) , hay do một số tế bào ít nhạy cảm với insulin (bệnh tiểu đường loại 2) . Kết quả là đường có xu hướng tích luỹ trong máu thậm chí đã lên đến mức độ cao hơn. Để giải quyết tình trạng trên, bạn sẽ được kê dùng insulin. Hoặc một số loại thuốc làm hạ nồng độ đường trong máu. 

 Tuy nhiên, nếu bạn dùng rất nhiều insulin cùng với hàm lượng đường cao trong máu. Insulin sẽ làm cho đường máu giảm đột ngột và dẫn đến hạ đường huyết. Hạ chỉ số đường huyết cũng có thể xảy đến sau khi dùng thuốc chữa bệnh tiểu đường. Khi bạn không vận động mạnh bằng bình thường (lượng glucose ăn sẽ giảm xuống) hay khi bạn tập thể dục nhiều như bình thường (tiêu thụ nhiều glucose hơn) . Để ngăn ngừa điều này diễn ra. Hãy thảo luận với bác sĩ để kê toa thuốc thích hợp với chế độ dinh dưỡng và vận động của bạn.

Nguyên nhân của hạ đường huyết không liên quan với bệnh tiểu đường. Hạ chỉ số đường huyết ở những người không có tiểu đường thường phổ biến hơn nữa. Nguyên nhân có thể bao gồm một số điều dưới đây: 

• Thuốc. Vô tình dùng sai thuốc điều trị tiểu đường của người khác là một nguyên nhân có thể làm hạ đường huyết. Các loại dược phẩm khác cũng có thể gây hạ đường huyết. Đặc biệt là ở phụ nữ hay của một số bệnh nhân có suy thận. Ví dụ thuốc quinin sử dụng để chữa bệnh sốt rét. 
• Uống rượu quá nhiều. Uống rượu mà không ăn sẽ ngăn chặn gan vận chuyển glucose để hấp thụ vào máu làm hạ đường huyết. 
• Một số bệnh mãn tính. Bệnh lý của gan, ví dụ như viêm gan B cũng có thể gây hạ đường huyết. Các rối loạn ở thận, cơ quan bài tiết những viên thuốc trong cơ thể. Có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu từ sự tích luỹ của các viên thuốc này. Nhịn đói càng lâu, vấn đề hay diễn ra ở bệnh nhân có rối loạn chức năng tiêu hoá như biếng ăn và suy nhược cơ thể. Có thể làm thiếu hụt một số chất dinh dưỡng cơ thể cần thiết cho quá trình chuyển hoá đường (gluconeogenesis) và bị hạ đường huyết. 
• Dư thừa insulin. Một khối u tuỵ (insulinoma) sẽ tiết nhiều insulin hơn bình thường và đưa đến hạ đường huyết. Các khối u loại nhỏ có thể dẫn đến sản sinh vượt mức chất có tác dụng giống với insulin. Mặt khác, một vài khối u lại sử dụng rất cao glucose trong quá trình tăng trưởng của mình. Sự gia tăng đáng kể của những khối u beta tuyến tụy chuyên sản sinh insulin (nesidioblastosis). Cũng có thể dẫn đến sự tăng sản lượng insulin vượt ngưỡng, làm hạ đường máu. Những người từng trải qua phẫu thuật dạ dày có khả năng bị vấn đề trên cao hơn nữa. 
• Suy nội tiết. Một số rối loạn ở tuyến thượng thận và tuyến yên sẽ dẫn đến việc suy giảm các hormone cần thiết cho quá trình điều hoà sản sinh glucose. Trẻ em có các triệu chứng trên hay bị hạ đường huyết hơn là người lớn.

Hạ chỉ số đường huyết sau bữa ăn 

Hầu hết hạ đường huyết xảy ra khi bạn chưa no (trừ khi bạn đang đói) , mặc dù không hẳn luôn luôn như thế. Đôi khi hạ đường huyết xảy ra sau bữa ăn. Vì cơ thể sản xuất ra insulin quá mức bình thường. Đây là một dạng hạ khác đó là hạ đường huyết theo cơn hay hạ đường huyết sau khi ăn uống. Có thể diễn ra ở các bệnh nhân đã từng phẫu thuật dạ dày. Tuy nhiên, nó cũng có thể xảy ra ở một số người khác.

Biến chứng của hạ chỉ số đường huyết 

Nếu bạn bỏ qua những triệu chứng của hạ đường huyết rất lâu, bạn sẽ không thể nhận thức. Đó là do bộ não thiếu glucose để làm việc tốt. 

Bạn nên phát hiện được những dấu hiệu và triệu chứng của hạ chỉ số đường huyết sớm. Vì hạ đường huyết không được điều trị có thể dẫn đến: 

-Động kinh 

-Mất ý thức 

-Tử vong, hầu hết ở những người có bệnh tiểu đường 

Mặt khác, nếu bạn bị bệnh tiểu đường, nên thận trọng không chữa theo cách dung nạp đường rất nhiều khi chỉ số đường huyết đang hạ thấp. Nếu làm như thế, bạn sẽ làm lượng đường trong máu lên rất cao. Điều này cũng sẽ gây đau đớn vì nó phá huỷ hệ thống thần kinh trung ương và các mạch máu cùng một số cơ quan khác.

Điều trị hạ chỉ số đường huyết

Điều trị hạ chỉ số đường huyết bao gồm:

• Sơ cứu ngay lập tức để tăng lượng đường trong máu

Việc điều trị phụ thuộc vào các triệu chứng. Triệu chứng ban đầu cũng có thể được loại bỏ bởi việc ăn uống những thứ nhiều đường. Như ăn kẹo, uống nước ép hoa quả hay dùng viên đường làm tăng nồng độ glucose trong máu. Nếu triệu chứng nghiêm trọng hơn nữa, cơ thể sẽ khó tự chủ ăn uống. Bạn sẽ cần phải truyền glucagon hay glucose vào tĩnh mạch. Nếu bạn thường xuyên bị những cơn hạ đường huyết cấp tính. Hãy hỏi bác sĩ rằng bạn muốn có một bộ thuốc tiêm glucagon tại nhà được không.

• Điều trị những nguyên nhân tiềm tàng làm hạ chỉ số đường huyết nhằm ngăn ngừa biến chứng 

Điều trị những nguy cơ tiềm ẩn 

Để ngăn ngừa hạ đường huyết trở lại, bác sĩ cần biết được những nguyên nhân tiềm tàng và điều trị nó. Tuỳ thuộc theo nguyên nhân, điều trị có thể là: 

• Thuốc điều trị. Nếu một loại thuốc là nguyên nhân làm hạ đường huyết, bác sĩ sẽ đề nghị thay thế thuốc hay giảm liều lượng. 
• Điều trị khối u của cơ thể. Nếu một khối u trong tuyến tụy là nguyên nhân, nó sẽ được giải quyết qua phẫu thuật cắt bỏ. Nesidioblastosis, sự gia tăng đáng kể của tuyến tụy sản sinh insulin. Có thể được chữa trị bằng cách cắt một phần của tuyến tụy.

Biện pháp phòng chống hạ chỉ số đường huyết

• Nếu bạn bị bệnh tiểu đường, hãy thận trọng làm theo phác đồ điều trị bệnh tiểu đường mà bạn và bác sĩ đã hướng dẫn điều trị.
• Nếu bạn không mắc bệnh tiểu đường nhưng có nhiều lần bị hạ đường huyết thì ăn nhiều bữa nhỏ mỗi ngày là một biện pháp tạm thời nhằm hỗ trợ ngăn chặn mức đường trong máu hạ xuống thấp. Tuy nhiên, phương pháp trên không phải là một chiến lược dài hạn theo khuyến nghị. Hãy gặp bác sĩ để nhận tư vấn và xác định những nguyên nhân tiềm tàng.

Hạ chỉ số đường huyết không phải là vấn đề đơn giản. Vì vậy, khi có các triệu chứng hay dấu hiệu bị hạ đường huyết cần thực hiện các biện pháp sơ cứu ngay lập tức sau đó đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám và tìm ra nguyên nhân cụ thể.